Για να αγαπήσουμε τον πιο παρεξηγημένο μήνα του χρόνου. Το Σεπτέμβρη!

Ένιωσα την ανάγκη να γράψω αυτό το κείμενο, στην προσπάθεια μου να δικαιώσω τον πιο παρεξηγημένο μήνα του χρόνου… Το Σεπτέμβριο! Επειδή , είναι ο μήνας που επιστρέφουμε στις δουλειές μας, ανοίγουν τα σχολεία και ο καιρός συνήθως χαλάει, τον έχουμε τοποθετήσει σε μια θέση που ομολογώ δεν του αρμόζει. Κι επειδή οι βουτιές του καλοκαιριού τελείωσαν για μένα αλλά τρελαίνομαι για βουτιές στο παρελθόν, για πάμε να δούμε τι ήταν ο Σεπτέμβριος για τον τόπο μας, για την λαογραφία μας, την παράδοση, τα ήθη και τα έθιμά μας.

Σεπτέμβριος ή Σεπτέμβρης, είναι ο 9ος μήνας του χρόνου σήμερα, αλλά ο 7^ος για το ρωμαϊκό ημερολόγιο. Εξ ου και το όνομά του , από το λατινικό septem που σημαίνει 7.  Είναι ο πρώτος μήνα του Φθινοπώρου, αν και τυπικά έχουμε κάποιες μέρες για να χαρούμε ακόμα, αφού επίσημα το Φθινόπωρο ξεκινά στις 22/9 και συνδέεται με την φθινοπωρινή ισημερία.

Αν γυρίσουμε πολλά χρόνια πίσω, στην αρχαία ελληνική παράδοση, είναι ο μήνας που ο Πλούτωνας κλέβει την Περσεφόνη από τη μητέρα της, τη Δήμητρα, και την κάνει γυναίκα του στον Κάτω Κόσμο. Και φυσικά η Φύση, σε συμπαράσταση της προστάτιδάς της, θρηνεί.  Θρηνεί και χάνει απ’ τη ζωντάνια της και τη χαρά του καλοκαιριού.

Κατά τα ρωμαϊκά χρόνια ο Σεπτέμβριος συνδέεται με την αρχή του  οικονομικού έτους των Ρωμαίων, η αρχή της Ινδικτιώνος  από την λατινική λέξη Indictio – nis που σήμαινε τον φόρο που έπρεπε να καταβάλουν οι Ρωμαίοι πολίτες.  Είναι η εποχή που η σοδειά έχει συγκεντρωθεί και το κράτος μπορεί τώρα να κατανέμει το φόρο στους υπηκόους του.

Για πολλά χρόνια ο Σεπτέμβριος θεωρούνταν η αρχή της νέας χρονιάς. Στην Ανατολή τα περισσότερα ημερολόγια είχαν ως αρχή της χρονιάς της 24^η Σεπτεμβρίου. Το 462μ.Χ. για πρακτικούς λόγους, η εκκλησιαστική πρωτοχρονιά μεταφέρθηκε την 1^η Σεπτεμβρίου. Και για να σας ξαφνιάσω λίγο ακόμα θα σας πω πως η πρωτοχρονιά της 1^ης Ιανουαρίου ήρθε στην Ορθόδοξη Ανατολή τα πολύ νεότερα χρόνια.

Σε ορισμένες μάλιστα περιοχές η 31^η Αυγούστου ονομάζεται «κλειδοχρονιά» και η 1^η του Σεπτέμβρη «αρχιχρονιά». Ένα υπέροχο έθιμο συνάντησα στην Κω: Στη Χώρα της ΚΩ, το βράδυ της 31^ης Αυγούστου, δηλ. της τελευταίας ημέρας του μήνα, αστρονομούν, όπως λένε, δηλ. αφήνουν κάτω από τ’ άστρα ένα μεγάλο καρπούζι, με πολλά σπόρια, ένα ρόδι, μια σκελίδα σκόρδο, ένα κυδώνι, ένα φύλλο από τον «πλάτανο του Ιπποκράτη» κι ένα τσαμπί σταφύλι. Το πρωί της «Αρχιχρονιάς» γυναίκες και παιδιά σηκώνονται πριν βγει ο ήλιος και κατεβαίνουν στην παραλία παίρνοντας μαζί, τους «αστρονομημένους» αυτούς καρπούς που φύλαγαν για ένα χρόνο στο εικονοστάσι, τους πετούν στη θάλασσα και βουτάνε στο νερό τους καινούργιους. Στο σπίτι πια κρεμούν την καινούρια «Αρχιχρονιά» στο εικονοστάσι, σα σύμβολο αφθονίας για την καινούρια χρονιά.

Στις 14 του μήνα γιορτάζουμε την Ύψωση του Τίμιου Σταυρού. Ένας χρονικός σταθμός για τις τοπικές και ποιμενικές εργασίες. Για τους ναυτικούς ήταν το τέλος των μακρινών ταξιδιών ("του Σταυρού σταύρωνε και δένε").Η θρησκεία μας λέει πως η  Αγία Ελένη έδωσε εντολή για ανασκαφές στα Ιεροσόλυμα , προκειμένου να βρεθεί ο μέχρι τότε χαμένος Τίμιος Σταυρός. Βρέθηκαν όντως 3, και γεννήθηκε η απορία ποιος να ήταν αυτός στον οποίο σταυρώθηκε ο Χριστός. Τότε, δίπλα στον τίμιο σταυρό άνθισε ένας βασιλικός (καθόλου τυχαίο το όνομα, αφού έδειξε το σταυρό του Βασιλέα). Γι’ αυτό κι εκείνη την ημέρα στις εκκλησίες μας μοιράζεται βασιλικός.

Στα νεότερα χρόνια ο Σεπτέμβριος συνδέθηκε με τον τρύγο. Μια εργασία στην οποία υπήρχε καθολική πυρετώδης συμμετοχή απ’ όλα τα μέλη της οικογένειας. Έπαιρνε, θα λέγαμε σήμερα , χαρακτήρα γιορτής και πανηγυριού. Τότε που τίποτα δεν ήταν αυτοματοποιημένο και όλα ήθελαν προσωπική εργασία, συλλογικότητα και υπομονή (σαφής σύνδεση με της γιορτές του θεού Διόνυσου). Και φυσικά, είναι ο μήνας των μεγάλων παζαριών (εμποροπανηγύρεις) , λίγες από τις οποίες σώζονται και σήμερα.

Πολλές ονομασίες έχουν αποδοθεί στο μήνα αυτό, κάθε μια με τη δική της σημασία:

·         Σταυριάτης ή Σταυρίτης

·         Τρυγομηνάς ή Τρυγητής

·         Πετμεζάς

·         Χινόπωρος

·         Ορτυκολόγος (μαζί με τα χελιδόνια το Σεπτέμβρη αποδημούν και τα ορτύκια για τις νότιες χώρες)

·         Αϊ Νικήτας (λόγω της γιορτής του στις 15 Σεπτεμβρίου)

·         Σκεπαστής (όσοι δεν προλάβαιναν να μαζέψουν τα καλαμπόκια, τα σκέπαζαν για να μην τα φάνε τα πουλιά)

·         Χρονογράφος (η παράδοση λέει πως 1^η του Σεπτέμβρη ο Χάρος καταγράφει όλες τις ψυχές που θα πάρει μέσα στη χρονιά. Μάλιστα οι νοικοκυραίοι για να ξορκίσουν το κακό σπάνε ρόδια στην είσοδο του σπιτιού)

Θα τελειώσω με μια πρόληψη που ίσως να σας αφορά. Αν κάποια από σας είναι έγκυος (και πιστεύει σε αυτά), 1^η του Σεπτέμβρη ας απέχει από κάθε εργασία. Αν παρακούσει, η παράδοση λέει πως το παιδί θα γεννηθεί με το σημάδι του αγίου Συμεών.

Πολλά βρήκα ακόμα, σπουδαία και ενδιαφέρονται, γι’ αυτό το μήνα. Και δε ξέρω για εσάς αλλά εγώ τον συμπάθησα ιδιαίτερα! Ένας μήνας που στην ουσία σηματοδοτεί μια νέα αρχή. Ένα ξεκίνημα και μια συγκομιδή όσων κάναμε αυτή τη χρονιά. Θα φέρει τη φθορά όχι για να καταστρέψει κάτι , αλλά για να δώσει τη δύναμη να ξαναγεννηθούν όλα από την αρχή! Πιο ζωηρά, πιο όμορφά, πιο δυνατά. Αγαπήστε τόν το Σεπτέμβρη που μόλις ήρθε. Του αξίζει!

ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ!!!